Gejsza

Gejsze, w Japonii symbol piękna i elegancji zaczęto kojarzyć z prostytutkami po drugiej wojnie światowej, kiedy dziewczęta z niższych warstw społecznych zaczęły przedstawiać się żołnierzom sił okupacyjnych właśnie jako gejsze.

Gejsza, geiko, maiko
A jednak gejsza nie jest ani kurtyzaną, ani prostytutką (ta funkcja przypadała yujo), a artystką, kobietą wykształconą w tradycyjnych japońskich sztukach, takich jak taniec, muzyka (wagakki), poezja (haiku), śpiew, ceremonia parzenia herbaty (chādo), kaligrafii (shodō), sztuce układania kwiatów (ikebana), która bawi gości na bankietach organizowanych w herbaciarniach ochaya w dzielnicach gejsz zwanych hanamachi (z najsłynniejszą z nich Gijon w mieście Kioto). Dzisiejsze gejsze promują również tradycyjną japońską kulturę. Mieszkańcy Kioto gejsze nazywają geiko („dziecko sztuki”), młode praktykantki zaś maiko („dziecko tańca”). Słowo gejsza składa się z dwóch słów: „gei” – sztuka i „sha” – osoba, co w dosłownym tłumaczeniu oznacza osobę sztuki.
Za 2-3 godzinne towarzystwo gejszy należy przygotować się na wydatek rzędu 2000-10.000 zł, ale do ochiya nie można wejść ot tak, prosto z ulicy. Bez znajomości można o spotkaniu z gejszą jedynie pomarzyć.

Maiko
Maiko (hangyoku w Tokio) to praktykantka szkoląca się na gejszę. Słowo maiko składa się ze słów „mai” – taniec i „ko” – dziecko. Praktyka maiko zaczyna się około 15 roku życia i zwykle trwa sześć lat. Dziewczyna przenosi sie z domu rodzinnego do domu gejsz (okiya) i oddaje pod opiekę okā-san, „matki” (właścicielkami wszystkich okiya są kobiety), która bierze ją pod swoje skrzydła.

Trening Maiko jest bardzo rygorystyczny: praktykują tanieć, grę na instrumentach strunowych (shamisen), dętych i perkusyjnych, przygotowują się na spotkania z klientami. Mogą liczyć na co najwyżej dwa dni wolne w miesiącu. Geisze i maiko różnią się nie tylko wiekiem, ale także ubiorem, fryzurą (peruka w przypadku gejsz) oraz makijażem.

Yūjo, oiran, tayu
Prostytutki i kurtyzany (yujo) pracowały w dzielnicach czerwonych latarń zwanych w Japonii yūkaku (później akasen).

Wśród nich byly również oiran i tayū. Słowo oiran odnosiło się do wysokich rangą kurtyzan lub prostytutek w Japonii okresu Edo (1603-1868). Chodziły charakterystycznym krokiem w wysokim na 20-30 cm obuwiu, były eleganckie i podobnie jak gejsze dobrze wykształcone w tradycyjnych sztukach japońskich.
Tayū natomiast, to ekskluzywne yūjo, elita wśród kurtyzan. Pracowały wyłącznie w Kioto i obsługiwały klientów z najwyższych sfer.
Wraz z wprowadzeniem zakazu prostytucji w roku 1958, zniknęły z pejzażu miast zarówno yūjo i oiran. Niewielką grupę tayū można wciąż spotkać w Kioto do dziś, ale ich funkcja jest teraz zbliżona do tych pełnionej przez gejsze – przy śpiewie i tańcu bawią gości na ekskluzywnych imprezach.

Dziewczyny pan-pan
Osobną kategorię pań stanowiły dziewczęta pan-pan (📷), które zaraz po drugiej wojnie światowej służyły amerykańskim żołnierzom. Młode, zazwyczaj nastoletnie prostytutki, pośród których były również dziewczęta ze wsi i mniejszych miast, szukały w stolicy lepszego życia. Podążały za zachodnią modą odzieżową (moga) w nadziei na poderwanie żołnierza sił okupacyjnych. W samej dzielnicy Shinjuku miało ich być w roku 1949 aż 3000.

Wybrana literatura:
John W. Dower – „Embracing Defeat”
The Japan Times
Lesley Downer – „Geisha: The Secret History of a Vanishing World”