W kolonialnym Hongkongu XIX i XX wieku, gdzie Brytyjczycy rządzili z góry, a Chińczycy pozostawali na marginesie, pojawienie się eurazjatyckiego pośrednika było jak mistrzowski gambit w psychologicznej grze o władzę i akceptację. Sir Robert Ho Tung, pół-Chińczyk i pół-Europejczyk, opanował sztukę balansowania między dwoma światami do perfekcji. Dzięki sprytowi, małżeństwom i filantropii zbudował fortunę, przełamał bariery elit i stał się symbolem mostu Wschód-Zachód. Jego historia to lekcja, jak w podzielonym społeczeństwie przetrwać – i zwyciężyć.
W kolonialnym Hongkongu, gdzie brytyjskie elity strzegły swych zamkniętych kręgów, sir Robert Ho Tung przełamał bariery i stał się legendą. Cioteczny dziadek Bruce’a Lee zbudował fortunę w cieniu wielkich firm handlowych, zdobywając tytuł szlachecki od Imperium Brytyjskiego. W 1899 roku rzucił wyzwanie Brytyjczykom, zakładając The Chinese Club – alternatywę wobec ekskluzywnego Hong Kong Clubu, do którego dopuszczano wyłącznie brytyjskich kupców i urzędników państwowych, a kobiety i osoby o ‘niewłaściwym’ pochodzeniu były z góry wykluczane. Pół-Chińczyk, pół-Holender, Ho Tung stał się symbolem Hongkongu – miasta balansującego między Wschodem a Zachodem. Jego historia to opowieść o sprycie, filantropii i psychologicznym mistrzostwie w lawirowaniu w podzielonym świecie.
Urodzony 22 grudnia 1862 roku w Hongkongu, Ho Tung był synem Charlesa Henry’ego Maurice’a Bosmana, holenderskiego kupca i konsula Holandii, oraz Sze Tai, Chinki z powiatu Bao’an. Jako Eurazjata zajmował trudną pozycję: dla Brytyjczyków „zbyt chiński”, dla Chińczyków – „zbyt biały”. Ta podwójna tożsamość okazała się jednak jego największym atutem. Dzięki znajomości angielskiego i kantońskiego oraz biegłości w brytyjskiej etykiecie potrafił poruszać się w obu światach, a jako pośrednik łączył brytyjskich decydentów z chińskimi kupcami, budując mosty w rzeczywistości pełnej podziałów.
Jego fortuna wyrosła właśnie z tej roli pośrednika. Zyski inwestował w nieruchomości na Victoria Peak – ekskluzywnej enklawie brytyjskiej elity – oraz w inne przedsięwzięcia, stając się przed 35. rokiem życia najbogatszym człowiekiem w kolonii. Sekret tkwił w psychologicznym wyczuciu: Ho Tung dostrzegał szanse tam, gdzie inni widzieli przeszkody, i zdobywał zaufanie zarówno Brytyjczyków, jak i Chińczyków, umiejętnie balansując między ich światem wartości.
Filantropia była jego kluczem do budowania „moralnego kapitału”. Wspierając szpitale i szkoły, okazywał oddanie tradycyjnym wartościom chińskim, a jednocześnie zyskiwał szacunek brytyjskiej elity. Potrafił łączyć wschodnią hojność z zachodnią etykietą. Jego małżeństwa – z Eurazjatką i Chinką o buddyjskich korzeniach – odzwierciedlały tę zdolność do balansowania między kulturami, wzmacniając obraz człowieka-łącznika dwóch światów. Z czasem jego bogactwo, filantropia i rola mediatora między kulturami zyskały mu szacunek Brytyjczyków, którzy pod koniec XIX wieku potrzebowali lokalnych partnerów gospodarczych.
W 1915 roku otrzymał tytuł Knight Bachelor (Rycerz Kawaler) jako jeden z pierwszych Chińczyków w Hongkongu, a w 1955 roku – KBE (Knight Commander). Nagrody te były uznaniem za lojalność, hojność i wsparcie dla imperium. Mieszkaniec Victoria Peak, anglofil i szanowany filantrop, w oczach Brytyjczyków był ucieleśnieniem „cywilizowanego” Chińczyka.
Rodzinne powiązanie z Bruce’em Lee dodaje jego historii dodatkowego kolorytu. Matka Bruce’a, Grace Ho, była córką Ho Kom-tonga, przyrodniego brata Roberta. Rodzinne powiązania z Ho Tungiem sprawiały, że Bruce Lee wyrastał w cieniu jednej z najbardziej potężnych dynastii Hongkongu.
Sir Robert Ho Tung zmarł 26 kwietnia 1956 roku. Jego życie pozostawiło trwałe dziedzictwo: jako jeden z najbogatszych i najbardziej wpływowych Eurazjatów w Hongkongu łączył świat chińskich kupców i brytyjskiej elity. Założyciel The Chinese Club, filantrop i strateg, ukształtował oblicze miasta, które do dziś nosi ślady jego wizji – od instytucji charytatywnych po prestiżowe dzielnice.
Źródła i inspiracje:
- May Holdsworth, Sir Robert Ho Tung: Public Figure, Private Man, 2022
- Matthew Polly, Bruce Lee. Życie, Wyd. Znak Literanova, 2019
Dalekowschodnie Refleksje 