Wojna na Pacyfiku w gestach i uśmiech zakłopotania / zawstydzenia

☝️Symbol zwycięstwa czy obsceniczny gest? Grudzień 1941 r. Indyjski żołnierz wykonuje znak V z brytyjskiego okrętu w Singapurze. Gest ten pokazywany wierzchem dłoni skierowanej na zewnątrz jest w Wielkiej Brytanii uznawany za obraźliwy. Czy Hindus w służbie JKM zdawał sobie sprawę z jego podwójnej w czasie wojny symboliki?

☝️ Na tej fotografii zrobionej dwa miesiące wcześniej również w Singapurze o przypadku już raczej mowy być nie może. Roześmiani brytyjscy żołnierze jednomyślnie i jednocześnie pokazują ten sam gest.

☝️ Gest Victorii wewnętrzną stroną dłoni skierowaną w stronę osób obserwujących spopularyzował w połowie roku 1941 Winston Churchill, ale i jemu zdarzało się wykonać go w obraźliwej formie, nawet po tym (być może celowo, jak sugerują niektórzy), gdy uwagę zwrócili mu jego pracownicy.

Innym interesującym elementem niewerbalnej ekspresji podczas wojny na Pacyfiku były uśmiechnięte twarze japońskich żołnierzy już po ogłoszeniu 15 sierpnia 1945 r. przez cesarza Hirohito kapitulacji.
Japoński generał Tomoyuki Yamashita ☝️ w amerykańskiej niewoli mógł poczuć się na tyle swobodnie i bezpiecznie, że nawet uśmiech zagościł na jego twarzy. Na terenach okupowanych przez Cesarską Armię Japońską nikomu nie było do śmiechu – cierpiała zarówno ludność cywilna, jak i jeńcy wojenni, mężczyźni i kobiety. Japońscy jeńcy wojenni byli na ogół traktowani przez wojska alianckie humanitarnie i przyzwoicie.

☝️ Żołnierze japońscy oddają broń. I na tej fotografii, w lewym górnym narożniku, można zobaczyć zrelaksowaną, uśmiechniętą twarz japońskiego jeńca.

☝️ Rok 1945. Aliancki żołnierz w Singapurze przekazuje instrukcje japońskim żołnierzom, których Brytyjska Administracja Wojskowa wykorzystywała przez pewien czas do patrolowania po wojnie ulic miasta. Uśmiechnięta twarz Japończyka również sugeruje, że nie czuł się on zagrożony obecnością niedawnych wrogów.

P.S. Pojawiły się na X (Twitterze) uwagi, wskazujące, że uśmiech na twarzy Azjatów może być również wyrazem zakłopotania, a czasami także maskować inne, niekoniecznie pozytywne emocje. To prawda, pozwolę sobie jednak tę myśl doprecyzować. Uśmiech zawstydzenia czy zakłopotania funkcjonuje na stosunkowo niewielką skalę, dotyczy głównie kobiet, a niemałą rolę odgrywa w nim również pozycja danej osoby w hierarchii społecznej, oraz jej poczucie własnej wartości oraz wiek – czym wyższy szczebel na drabinie społecznej zajmuje i czym bardziej jest zaawansowana wiekiem, tym mniejsza szansa na to, że zobaczymy na jej twarzy uśmiech maskujący zakłopotanie. Mężczyźni w krajach Azji Wschodniej wypracowali inny mechanizm ukrywania emocji – kontrola mimiki twarzy. W podobny sposób reagują często starsze kobiety. Rozróżniamy co najmniej 10 rodzajów uśmiechów, a każdy z nich dosyć precyzyjnie przekazuje inną informację, a to oznacza, że różnią się one od siebie ekspresją mimiczną, ale także dynamiką całego ciała i dla większości z nas są one dosyć dobrze czytelne – czy jest to uśmiech zalotny, uprzejmy uśmiech sprzedawcy, szczery uśmiech typu Duchenne lub też uśmiech melancholijny lub pogardliwy większość z nas potrafi je stosunkowo łatwo od siebie odróżnić. Uśmiech wyrażający zakłopotanie zazwyczaj jest bardzo czytelny nawet dla mniej wprawnego oka, a co najważniejsze towarzyszą mu inne, liczne sygnały wysyłane przez całe ciało. Na fotografii poniżej reakcja Taylor Swift na materiał filmowy wykonany po laserowym zabiegu oczu piosenkarki (The Tonight Show with Jimmy Fallon). Całe ciało piosenkarki „śpiewa”: głowa i wzrok skierowane są w dół, lewa ręka zakrywa twarz, prawa tworzy barierę na wysokości brzucha, zaokrąglone ramiona, ciało pochylone do przodu, nogi złączone w kolanach i ten charakterystyczny uśmiech, ściągniętych w tym przypadku ust, ale często, zwłaszcza gdy mamy do czynienia z jakąś kompozycją emocji (np. zakłopotania i zaskoczenia lub złości),, może wyglądać on inaczej i wtedy szukamy wskazówek również poza twarzą.

Oczywiście nie zawsze wstyd wyrażany jest aż tak ekspresyjnie jak w przypadku Taylor Swift, ale nawet słabsze sygnały są zawsze obecne, a co najważniejsze jest to język uniwersalny.

Mężczyźni, zwłaszcza młodsi, okazują zawstydzenie bardziej subtelnie od kobiet. Palce ręki, zazwyczaj bez angażowania nadgarstka, jak ma to często miejsce u kobiet, nie zakrywają twarzy, a jedynie dotykają włosy lub okolice czoła. Głowa delikatniej pochylona i często pojawia się charakterystyczny, rozciagniety uśmiech w formie grymasu. Można również zaobserwowac zawstydzenie maskowane złością, wtedy jednak wysyłane sygnały są zbyt subtelne dla niewprawnego oka.

Dalekowschodnie Refleksje znajdziesz również na Patronite, YouTube, X (Twitterze) i Facebooku.